Thứ Bảy, 8/6/2024, 15:0 (GMT+7)
Danh nhân Nguyễn Trung Ngạn, người đỗ tiến sĩ ở tuổi 15
Ông Vũ Xuân Lý, Trưởng ban lão ông làng Thổ Hoàng, cho biết Thổ Hoàng xưa là vùng đất rộng, được gọi là tổng Thổ Hoàng. Nếu tính cả các vùng đất lân cận xưa kia thì có cả thảy 12 tiến sĩ đỗ đại khoa. Còn tính theo địa giới hiện tại, làng Thổ Hoàng có 10 vị tiến sĩ đỗ đạt trong thời kỳ phong kiến, được nhiều người gọi là làng tiến sĩ.
Đền thờ danh nhân Nguyễn Trung Ngạn
Người đầu tiên khai khoa cho làng là danh nhân Nguyễn Trung Ngạn. Ông đỗ Hoàng Giáp tại khoa thi năm Giáp Thìn (1304) thời nhà Trần khi mới 15 tuổi. Không chỉ là tiến sĩ khai khoa cho làng, Nguyễn Trung Ngạn cũng được coi là người trẻ tuổi nhất Việt Nam đỗ tiến sĩ, đứng đầu khoa bảng.
Ông cũng là người nổi tiếng nhất, có học vị cao nhất trong số 10 tiến sĩ khoa bảng của làng Thổ Hoàng, có nhiều công lao đóng góp đối với nền giáo dục nước nhà. Năm 1312, khi mới 23 tuổi, ông đã làm tới chức gián quan. Chỉ tính riêng ở Hà Nội đã có đến 7 nơi lập đền thờ Nguyễn Trung Ngạn. Tại quê hương, đền thờ ông được xây dựng mới trên quy mô gần 1 ha. Năm 2020, đền được xếp hạng là di tích lịch sử cấp tỉnh.
Người thứ 2 trong làng là Nguyễn Văn Bính, tại khoa thi năm Ất Sửu (1505) đã đỗ Đệ tam giáp tiến sĩ. Tiếp đó, khoa thi năm Mậu Dần (1518), Nguyễn Trấn Chí đỗ Đệ nhị giáp tiến sĩ.
Đến năm 1526, Vũ Huyễn đỗ Đệ tam giáp tiến sĩ; khoa thi năm 1553, Hoàng Tuân đỗ Bảng nhãn. Vào các khoa thi từ năm Tân Mùi (1571) đến năm Ất Mùi (1775) có 5 vị đỗ Đệ tam giáp tiến sĩ, gồm: Hoàng Chân Nam, Vũ Trác Oánh, Hoàng Công Chí, Hoàng Công Bảo và Hoàng Bình Chính. Hoàng Bình Chính cũng là tiến sĩ đỗ đại khoa cuối cùng của làng Thổ Hoàng trong thời kỳ phong kiến.
Các tấm biển ghi rõ họ tên tiến sĩ và khoa thi đỗ được trưng bày tại đình làng Thổ Hoàng
Ở thời này, Thổ Hoàng cũng được coi là "lò" luyện thi nổi tiếng ở đất Bắc khi xây dựng nhà thờ Khổng Tử và cũng là nơi các sĩ tử ở khắp nơi đổ về rèn luyện. Đến nay, trải qua thăng trầm của lịch sử, nhà thờ không còn nữa, chỉ còn vết tích là 2 nghiên mực bằng đá khối nặng hàng chục tấn đặt ở đình làng.
Ngôi làng cổ giàu truyền thống hiếu học
Theo ông Lê Ngọc Thạch, thủ từ đình Thổ Hoàng, làng cổ Thổ Hoàng ngót nghét ngàn năm tuổi. Theo thần tích còn lưu tại đình làng, xưa kia ở làng có người tên là Bùi Công Hộ, có sức lực hơn người, thông thạo về kinh thư, sử sách.
Lúc này, Triệu Quang Phục (tức vua Triệu Việt Vương) đang lập bản doanh đánh giặc Lương tại Dạ Trạch (H.Khoái Châu, Hưng Yên ngày nay). Hay tin, Bùi Công Hộ thường dùng thuyền độc mộc giúp vua đánh úp doanh trại khiến giặc Lương tan vỡ.
Tấm nghiên mực bằng đá nặng hàng chục tấn còn lưu giữ được ở đình làng Thổ Hoàng
Đến khi Triệu Quang Phục tiến quân về Long Biên (Hà Nội ngày nay), Bùi Công Hộ xin lui về thôn dã, không ham công danh, thường ngày cùng các phụ lão du chơi nơi suối đá. Đến 70 tuổi, Bùi Công Hộ không bệnh mà mất. Các cụ già trong làng thường mơ thấy thần trở về, người ngựa đi theo rất đông và nói với các cụ: "Ta được nhà vua phong thần, nếu thờ phụng ta, hương ấp sẽ được ban phúc". Từ đó, Bùi Công Hộ được dân làng Thổ Hoàng phong là thành hoàng làng.
Đình làng được xây dựng năm 1747, đến năm 1949 thực hiện tiêu thổ kháng chiến, đình Thổ Hoàng được phá dỡ, được xây mới và hoàn thành vào năm 2018. Hiện nay, làng Thổ Hoàng còn giữ được 7 đạo sắc phong của các triều đại nhà Lê và nhà Nguyễn.
Trao đổi với Thanh Niên, ông Vũ Văn Thuật, Chủ tịch UBND TT.Ân Thi, cho biết: "Làng Thổ Hoàng cùng đền thờ danh nhân Nguyễn Trung Ngạn là địa chỉ đỏ để giáo dục truyền thống hiếu học của con em địa phương nói riêng và tỉnh Hưng Yên nói chung.
Từ thời kỳ đổi mới đến nay, làng Thổ Hoàng có thêm 10 tiến sĩ, đang công tác tại các cơ quan T.Ư và các địa phương trên cả nước. Người làng Thổ Hoàng tính tình điềm đạm, các thế hệ đang ra sức học tập, cống hiến để xứng danh với vùng đất khoa bảng mà ông cha đã vun đắp, xây dựng".
Ngày 14/11, dự án "Góp 1 cuốn sách" về với THCS Tân Hồng, huyện Bình Giang, tỉnh Hải Dương để trao tặng thư viện và thành lập CLB sách sống. Đây là một trong những địa phương giàu truyền thống hiếu học.
Làng Mộ Trạch (thuộc xã Tân Hồng) là ngôi làng có nhiều người đỗ tiến sĩ nhất trong lịch sử phong kiến Việt Nam với 36 tiến sĩ, trong đó có 1 Trạng Nguyên và 11 Hoàng Giáp.
Truyền thống hiếu học đáng tự hào ấy đang được thầy và trò Trường THCS Tân Hồng tiếp nối một cách xứng đáng.
Lần đầu tiên, tất cả những khách mời của chương trình đều tặng sách cho thư viện nhà trường. Ông Vũ Đăng Chương, Ban thường vụ huyện ủy, trưởng ban tuyên giáo Huyện ủy về dự và tặng sách vào thư viện nhà trường.
Ông Hoàng Văn Đắc - Phó Trưởng phòng Giáo dục và Đào tạo huyện Bình Giang tặng sách cho nhà trường. Đây là một trong những hoạt động đầy ý nghĩa, thể hiện rõ tinh thần của dự án "Góp 1 cuốn sách". Mỗi người đều góp một cuốn sách nhỏ để tạo nên một thư viện lớn. Quan trọng hơn, tinh thần "Góp 1 cuốn sách" ấy sẽ thúc đẩy phong trào đọc trong nhà trường.
Phát biểu tại buổi lễ, cô Đặng Thị Vân khẳng định: Nhà trường sẽ giữ gìn và tích cực thúc đẩy hoạt động đọc của học sinh tại thư viện để những cuốn sách thực sự phát huy được giá trị của mình.
Một phụ huynh đến từ rất sớm với cuốn sách được gói ghém cẩn thận để thực hiện điều ước của con. Món quà được người cha nâng niu và trân trọng khiến nhiều người xúc động
MC Lương Phương Anh - một trong những gương mặt quen thuộc trong hoạt động của dự án "Góp 1 cuốn sách" bày tỏ niềm tự hào khi được đặc chân lên đất học Mộ Trạch.
Mỗi lần tham gia dẫn chương trình trao tặng thư viện, MC Phương Anh lại thấy cuộc đời ý nghĩa hơn vì đã làm được những điều tốt đẹp cho cuộc đời.
Câu lạc bộ Sách sống Trường THCS Tân Hồng ra mắt và thành viên là những học sinh yêu thích đọc sách - đây hạt nhân để phát triển phong trào đọc và văn hóa đọc sách của nhà trường. Theo chương trình hoạt động của câu lạc bộ, các thành viên sẽ tích cực tham gia các hoạt động xã hội, từ thiện tại địa phương để lan tỏa những điều tử tế.
Trong buổi lễ, hơn 60 bạn học sinh nhận được món quà từ thầy cô và cha mẹ mình. Đây là một trong những con số ấn tượng, thể hiện sự quan tâm của thầy cô và cha mẹ với sự đọc của học sinh THCS Tân Hồng.
Tham gia lễ trao tặng thư viện ở THCS Tân Hồng có bà Nguyễn Thị Minh Thu - Phó Viện trưởng Viện Nghiên cứu và Đào tạo doanh nhân APEC ; Hoa hậu doanh nhân Lâm Diệu Linh; Nhà thiết kế Hoàng Ly và nhiều mạnh thường quân khác.
Doanh nhân Nguyễn Thị Minh Thu là một trong những thành viên tích cực đóng góp cả tinh thần và vật chất cho dự án. Sự đóng góp của bà đã góp phần lan tỏa tinh thần yêu sách, phát triển văn hóa đọc tại nhiều trường học. Đặc biệt, bà cũng là người kết nối để dự án "Góp 1 cuốn sách" về với đất học Tân Hồng.
Phát biểu tại ngày hội tặng sách ở THCS Tân Hồng, nhà báo Bùi Ngọc Hải khẳng định: "Đến Tân Hồng, mỗi bước chân đều chạm vào lịch sử". Truyền thống khoa bảng hiển hách của quê hương chính là nguồn động lực để các thế hệ hôm nay phấn đấu và noi theo.
Trường THCS Tân Hồng là ngôi trường thứ 3 tại huyện Bình Giang đón nhận thư viện từ dự án "Góp 1 cuốn sách". Đây sẽ là những hạt nhân lan tỏa tinh thần yêu sách đến học sinh trên toàn huyện.
